Terugblik 

De terugreis via de Rhône, Saône, Canal Rhône aux Rhin en de Rijn is voor ons een goede keus geweest, belangrijk was om zoveel mogelijk via een andere route terug te varen. De Rhône was in dat opzicht een tegenvaller, de tegenstroom is pittig en de afstanden tussen havens zijn groot, bij een nog sterkere tegenstroom hadden we het beslist onprettig gevonden. De Saône was een prettig weerzien, sterker nog, alsof we er nu meer van genoten dan op de heenweg. Overigens kan deze rivier ook stevig stromen maar daar hadden we nu geen last van en waren de omstandigheden zoals drukte en het lekkere warme weer ideaal. Een minpuntje is nog wel de grote sluizen op de Saône, waarin we nu omhoog gingen, het water wordt met zo'n grote kracht binnen gelaten dat er echt golven in de sluis ontstaan. Omdat je met je voor en achterlijk op dezelfde bolder, en hier zijn geen drijvende bolders,  moet vast maken is dat geen pretje. Het kanaal Canal Rhône aux Rhin was ook een aangename verassing, vooral de Doubs die ongeveer de helft van het traject voor de watervoorziening zorgt is erg mooi ook door de ligging tegen het Jura gebergte aan, het laatste deel is vlakker maar de (hoge) Vogezen zorgen voor een mooie horizon. Het is er behoorlijk stil en afgelegen, we hebben menige vaardag gehad waar we hooguit 1 a 2 andere schepen tegen kwamen. De helft van de sluizen is geautomatiseerd en de overige zijn nog veel handbediend maar je ziet dat de voorbereiding voor verdere automatisering volop aan de gang is.
De Rijn is ons erg meegevallen we zagen er wel tegenop om een hele dag op een, door golven van de beroepsvaart, onrustige rivier te varen. Maar dat kwam slechts een enkele keer per dag voor, het merendeel van de beroepsvaart veroorzaken nauwelijks tot geen golven vermoedelijk passen zij hun motorkracht zo aan dat ze zo weinig mogelijk brandstof gebruiken. De schepen die wel golven veroorzaken, daarbij zie, en hoor, je ook dat dit met veel motorgeweld gepaard gaat en de snelheidswinst gering is. Verder strijkt de harde stroom, tot op sommige delen 8 km. per uur, de golven wel glad en krijgen we zelf zo'n hoge snelheid dat we ook niet vaak ingehaald worden. Op de smalle gedeelten hebben we nadrukkelijk rekening gehouden met de het blauwe bord (verkeerde wal) van de beroepsvaart, op de brede gedeelten, waar wij vaak ook buiten de boeien kunnen varen, komt het ons veel veiliger over omdat niet te doen. We hebben op deze keuze ook geen boze blikken ontvangen, eerder een vriendelijk hand opsteken, een mede pleziervaarder die zich heel strikt aan deze regel hield en dan ook letterlijk de andere wal koos kwam daardoor in de problemen omdat niet alle vrachtschepen de mogelijkheid hebben om een ondiepe binnenbocht te varen en schoot deze boot voortdurend kriskras over de rivier. De Rijn is vooral mooi, en smal, in het gedeelte waar de rivier tussen de bergen doorslingert tussen Rudesheim en Bonn ( 150 km), in dit deel bevindt zich ook de Lorelei en kan het daar wel, soms lastig, druk zijn met rondvaartboten. In dit deel is er ook maar 1 haven St. Goah,  in het minst aantrekkelijke deel nabij het Ruhrgebied vind je ook weinig havens, wel 1 in Duisburg met een brandstofpomp, voor het overige ruim voldoende maar niet veel brandstofpompen aan het water.

Evaluatie

Onze vakantie is voorbij, de dagelijkse "sleur" heeft ons weer te pakken en dus een goed moment om terug te kijken op de voor ons toch wel bijzondere reis. Bijzonder vanwege de enorme afstanden, de lange duur en het vele motorbootvaren, we hebben er zeker geen spijt van en is er ruimschoots aan onze verwachtingen voldaan. 
Duur: uiteindelijk ruim 3 maanden, enerzijds te kort om veel rustmomenten in te bouwen maar voor ons als zeilers die onderweg zijn naar een zeilgebied ruim voldoende. De 40 dagen die we gezeild hebben langs de Côte d'Azur van de Rhône-monding naar Monaco en weer terug was voor ons voldoende kennismaking met de Middellandse zee.
Tijdstip: het heeft ons veel voordelen geboden om vroeg te gaan, wij houden van rust en dat was er volop, we hebben heel wat dagen gevaren waar we maar een enkele andere boot tegen kwamen of die dezelfde kant uitging. We hebben wel allerlei verhalen gehoord over grote drukte bij de kleine sluisjes met vooral huurboten waarvan de schippers weinig bekwaam zouden zijn, we hebben er geen last van gehad. 
Afstanden: het is erg ver, vooral van Noord - naar Zuid-Frankrijk, van tevoren wisten we dat het vanuit Nederland een maand varen zou zijn maar de dagen rijgen zich aaneen alsof er geen tijd bestaat. We zijn voortdurend onderweg en bezig met de volgende haven of ligplaats waarbij de Rhône de meeste momenten kent van hele grote afstanden. Eigenlijk geldt dat ook voor de kanalen in Noord Frankrijk maar door de vele sluizen, tellen we daarvan vooral het aantal dat we per dag maken.
Vaarwegen: hebben nauwelijks of geen problemen opgeleverd, ons "bootje" is klein en ondiep genoeg om de kanalen te bevaren en groot genoeg om langs de kust van de Middellandse zee te zeilen. De franse regering doet er veel aan om de vele kanalen in Frankrijk bevaarbaar te houden voor de pleziervaart, overal zie je verbeteringen en onderhoud en de meer dan 100 jaren oude vaarwegen. Steeds meer sluizen worden geautomatiseerd, wij vinden dat erg prettig omdat het meer rust geeft en eerder de mogelijkheid om rustpauzes in te lassen. In konvooi of zoals we vaker meegemaakt hebben dat er 1 sluiswachter een hele dag met ons onderweg is wil je ook rekening houden met een niet te lange dag voor hen, meestal kwam dat neer op 6 a 7 uur achtereen varen en met een tiental sluizen. In de kanalen is er nauwelijks stroming, afhankelijk van o.a. regenval kunnen de Maas en Saône behoorlijk stromen en de Rhône en Rijn zeer sterk. Met de stroom mee is het vooral plezierig, op de terugweg was de Rhône stroomopwaarts behoorlijk ploeteren en de Rijn hebben we alleen stroomafwaarts gevaren maar stroomopwaarts lijkt het voor onze boot een onmogelijke zaak met af en toe 8 km. stroom per uur.
Sluizen: heel veel! De lastigste zijn die op de Maas in België, nauwelijks afmeermogelijkheden voor (kleinere)jachten en onrustig door het snel vullen van de sluiskolk bij stroomopwaarts hetzelfde geldt ook voor de grotere sluizen op de Saône. De kleine sluisjes gaan gemoedelijk en er is voldoende tijd om rustig af te meren. Soms zijn het er wel erg veel achter elkaar en zijn er trajecten waar elke kilometer een sluis genomen moet worden. Deze trajecten zijn nog het minst geautomatiseerd en is het die dagen hard werken met de handbediende sluizen. De sluizen met een groot verval op de Rhône zijn eenvoudig, wel aan 1 drijvende bolder maar het vullen van de sluiskolken gaat zo gelijkmatig en toch snel dat deze moeiteloos te nemen zijn.
Weer: de start was koud en verlangden we regelmatig naar een aanlegplaats met stroom zodat we ons ventilatorkacheltje aan konden zetten. Met het verstrijken van de tijd, steeds dichter naar de zomer en steeds verder naar het zuiden werd het klimaat steeds aangenamer tot zelfs behoorlijk warm. We hebben onze zonnetent vaak geplaatst om een schaduwplekje te hebben en niet tot op het bot te verbranden. Daarvoor hebben we op de terugweg enige wijzigingen aangebracht in de contructie zodat we zonder al teveel hinder de tent tijdens het motorbootvaren en het nemen van sluizen konden laten staan.

We zij een hele ervaring rijker en we realiseren ons dat je dit mogelijk maar 1 x in je leven doet, het heeft ons ook duidelijk gemaakt dat onze zeewaardigheid als gezin tanende is en de overwegende rust die dit vaarwater met zich meebrengt heel aangenaam is. Ook zullen we bij planningen van volgende tochten meer rust in moeten bouwen om meer te genieten van de omgeving en bijvoorbeeld goed zeilweer afwachten, waardoor het zeker mogelijk blijft om bijvoorbeeld nog eens een reis naar Denemarken, Noorwegen of Zweden te maken. Maar dan ook weer met veel tijd beschikbaar want dat is wel de belangrijkste voorwaarde. Het komende jaar zullen we in eigen land blijven en niet te lange tochten, we kunnen nog wel even teren op de ervaring van de vakantie 2004.

Hieronder nog een totaal overzicht van meer practische zaken:

	dagen	kilometers	mijlen	sluizen	vaar uren	brandstof liters	brandstof  €	liggelden	overige kosten
deel 1	34	1382		226	206	232	178	86	internet,gas, oliefilters, vignet wasserette.
deel 2	40		336		91	92	89	143
deel 3	16	1504		144	172	182	167	98
totaal	90	2886	336	370	469	506	434	327	290
		tot. km. 3500					totaal  € 1317